Wiosło

Wiosło (ang. paddle, niem. paddel) - ręczny pędnik kajaka, składający się z drążka i dwóch piór.

Spis treści 1 Skręt wiosła 2 Drążek 3 Długość wiosła i powierzchnia piór 4 Materiały 5 Linki zewnętrzne 5.1 Producenci wioseł

Skręt wiosła

• W kajakarstwie górskim wykorzystywane są najczęściej wiosła skrętne: płaszczyzny piór ustawione są względem siebie pod pewnym kątem (od 1 do 90 stopni). Dawniej używano głównie wioseł o kącie 90 stopni, obecnie dominuje kąt ok. 30 stopni.
• Do Freestyle'u Kajakowego używa się tzw. wioseł płaskich: o kącie 0 stopni. Dodatkowo, pióra wioseł do freestyle'u charakteryzują się większą powierzchnią.

Drążek

Najczęściej ma kształt wydłużonego walca, spotyka się też drążki o przekroju eliptycznym. Większość drążków ma niewielkie zgrubienie w miejscu, w którym chwyta go dłoń kajakarza (prawa lub lewa). Pozwala to na lepsze "czucie" wiosła; najczęściej pozwala utrzymać płaszczyznę pióra w pozycji prostopadłej do przedramienia.

Niektóre drążki mają wygięcia w kształcie fali (potocznie: korba), w miejscach uchwytu rękami. Takie drążki nazywamy ergonomicznymi, gdyż dłoń chwytając za wygięte miejsce na drążku pozostaje w naturalnej pozycji nadgarstka. W zależności od miejsa i formy wygięć drążka dzielą się na różne rodzaje. W zależności od producenta, tego typu drążki noszą nazwę Pro Logic, Neutral Bent Shaft, Ergo.

Typy drążków ergonomicznych:

• Podwójnego przełożenia (double torque, crank shaft) - drążek gięty jest tak, że nadgarstki są za osią wzdłużną wiosła, co powoduje lepsze przełożenie siły przy wiosłowaniu do przodu, jednak utrudnia zawiosłowania do tyłu. W sumie drążek posiada 4 punkty zgięcia.
• Neutralne (neutral bent shaft, modified crank shaft) - drążek gięty jest tak, żeby nadgarstki pozostawały w osi wiosła, czyli ma pracować jak prosty drążek, a zgięcia mają znaczenie tylko ergonomiczne. Jest to strukturalnie najsłabszy typ drążka, gdyż punktów zgięcia jest aż 6.

Oczywiście stosując nowoczesne materiały i skomplikowane sposoby produkcji (dostosowywanie grubości drążka w obszarach zgięć, dodatkowe wstawki wzmacniające) producenci starają się wzmacniać konstrukcje drążków ergonomicznych, co ma jednak swoje odbicie w cenie i wadze wiosła.

Kolejną cechą drążka jest jego grubość - wielu producentów sprzedaje wiosła o cieńszych drążkach dla osób z mniejszymi dłońmi (dzieci i kobiet), co pozwala im pewniej chwycić wiosło.

Długość wiosła i powierzchnia piór

Dawniej dobieranie długości wiosła było sprawą prostą - prawidłową długością dla danego kajakarza do pływania po górach była taka, że wiosło sięgało stojącej osobie z wyciągniętą w górę ręką do punktu zgięcia nadgarstka.

W dzisiejszych czasach jednak mnogość kształtów i wielkości piór, różne typy drążków, oraz różne zastosowania wioseł skomplikowały sposób dobierania wioseł. Trzeba brać pod uwagę kilka czynników:

• Długość wiosła - im dłuższe wiosło, tym dalej od kajaka będą prowadzone zawiosłowania (wiosłujemy tak, żeby mieć zanurzone całe pióro, ale tylko pióro a nie drążek); podpórki i eskimoski będą bardziej efektywne; dźwignia na wiośle większa, a co za tym idzie siła potrzebna do zawiosłowania też większa. Długie wiosła (powyżej 210cm) stosowane są w kajakarstwie nizinnym i morskim (najdłuższe), gdzie nie kładzie się nacisku na wiosłowanie pionowe (blisko burt kajaka) mające na celu duże przyspieszenie, a raczej na równomierne wiosłowanie dalej od kajaka (bardziej płasko) utrzymujące kurs i prędkość, przy tym oszczędzające siły. Do kajakarstwa górskiego używa się krótkich wioseł (188-200cm), gdyż ważna jest technika wiosłowania pionowego ze względu na wspomniane przyspieszenie oraz manewrowanie w płytkich miejscach i pomiędzy przeszkodami, gdzie operowanie długim wiosłem byłoby uciążliwe. Do freestyle'u kajakowego preferowane są jeszcze krótsze wiosła, ale za to o dużej powierzchni piór.

• Kształt pióra - (uzupełnić)

• Powierzchnia pióra - im większa powierzchnia, tym większy opór wytwarzany przez pióro w wodzie; pozwala to na efektywniejsze wiosłowanie, ale kosztem większego wkładu siły.

Z relacji pomiędzy długością wiosła a powierzchnią pióra wynika, że wiosłowanie długim wiosłem o stosunkowo małych piórach zużywa tyle samo siły co krótszym wiosłem o większych piórach. Dlatego przesiadając się na nowe wiosło o innej powierzchni piór musimy zmienić długość jeśli chcemy utrzymać podobne właściwości. Stąd błędnym jest stwierdzenie typu "przy moim wzroście muszę zawsze mieć wiosło 195cm". Generalne wskazówki są takie:

• Długość wiosła wstępnie dobieramy do typu uprawianego kajakarstwa i wzrostu.
• Kształt piór dobieramy odpowiednio do przeznaczenia (kajakarstwo morskie, slalom, freestyle, itp).
• Powierzchnię piór dobieramy do swojej wagi i siły.

Dobrze dobrane wiosło to jedna z najważniejszych decyzji dla kajakarza.

Materiały

Stosuje się różne materiały do produkcji wioseł, od drewna przez aluminium i polietylen, aż po nowoczesne włókna kompozytowe i nylon. Parametry rozróżniające materiały to przede wszystkim:

• waga
• wytrzymałość mechaniczna
• odporność na ścieranie
• sztywność / elastyczność
• cena

Przykłady produkowanych wioseł:

• drążek: aluminium, pióra: polietylen (TNP Dr Kayak) - ciężkie, o łamliwych piórach, ale tanie i nieścieralne
• drążek: włókno szklane w kombinacji z węglem, pióra: włókno szklane (TyWarp 3) - lekkie, mocne, ale ścieralne
• drążek: włókna węglowe, pióra: włókna węglowe (Werner Sho-Gun) - nieścieralne, sztywne, bardziej łamliwe od szklanych, bardzo lekkie, drogie
• drążek: carbon + aramid, pióra: carbon + aramid (Galasport Contact Maxi)
• drążek: włókna szklane / węglowe, pióra nylonowe (H2O, Werner Rio) - bardzo mocne, nieścieralne, ale stosunkowo ciężkie i drogie
• stosuje się też kevlar i armerlite

Linki zewnętrzne

Producenci wioseł

• TNP
• TyWarp
• Robson
• Werner
• H2O
• Galasport